Άγχος πριν από τον αγώνα; Μήπως τελικά βοηθά;

Το να έχει κάποιος άγχος πριν τον αγώνα του δεν σημαίνει ότι θα επηρεάσει αρνητικά την απόδοση του. Αντιθέτως, βοηθά τον αθλητή να είναι σε εκγρήγορση, συγκεντρωμένος και να αποδώσει στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων του. Αυτό όμως θα συμβεί, αν ο αθλητής  καταφέρει να έχει το ιδανικό επίπεδο για αυτόν άγχους-διέγερσης. Από ένα σημείο και μετά, το άγχος μπορεί να είναι καταστροφικό για την απόδοση του αθλητή πριν τον αγώνα. Το ίδιο όμως μπορεί να ισχύει, αν ο αθλητής παρουσιαστεί στον αγώνα εντελώς αδιάφορος, με χαμηλή δηλαδή διέγερση.

Ας δούμε, όμως, για ποιούς λόγους κάποιος αθλητής αγχώνεται πριν το αγώνα του:

1) Μειωμένη ή χαμηλή αυτοπεποίθηση του αθλητή.

2) Υπερβολικά συγκεντρωμένος στο αποτέλεσμα του αγώνα.

3) Υπερβολικές προσδοκίες από τον εαυτό του.

4) Ανυσηχία για το αν θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες που άλλοι (προπονητής, γονείς, συναθλητές, σύντροφος, φίλαθλοι) έχουν ή νομίζει ότι έχουν από αυτόν.

5) Ο φόβος της αποτυχίας.

6) Υπερβολική ανάλυση του αγώνα και διάφορες αρνητικές σκέψεις που κάνει ο αθλητής.

7) Για την κατάσταση που βρίσκονται οι κύριοι ανταγωνιστές του και αν θα μπορέσει να τους κερδίσει.

8) Ειδικά για αθλητές οι οποίοι δεν έχουν πολλούς αγώνες στο πρόγραμμα τους, υπάρχει το άγχος αν θα αποδώσουν καλά στον αγώνα στόχο τους, για τον οποίο προετοιμάζονταν για ολόκληρη τη χρονιά. Όλοι μας έχουμε φίλους μαραθωνοδρόμους, οι οποίοι όλη την χρονιά δεν αρωστούσαν και ξαφνικά, μια βδομάδα πριν τον αγώνα αρώστησαν και χρειάστηκαν αντιβίωση, ακυρώνωντας τον αγώνα τους, ή χειρότερα, τρέχοντας τον με τραγικά αποτελέσματα. Σίγουρα το άγχος του αγώνα παίζει το ρόλο του ακόμα και σε αυτό.

9) Πηγή (βλακώδους) άγχους είναι και αν κάποιος αθλητής καθυστερήσει να πάει στον χώρο διεξαγωγής του αγώνα, χάνοντας την ευκαιρία να κάτσει λίγο πριν να συγκεντρωθεί, να κάνει την προθέρμανση του με την ησυχία του κλπ. Το ίδιο ισχύει για αυτούς που περιμένουν τελευταία στιγμή να ετοιμάσουν την τσάντα τους για τον αγώνα, ψάχνοντας στο τέλος στο καλάθι με τα άπλυτα για το αγωνιστικό τους παντελονάκι και τις τυχερές τους κάλτσες.

10) Αν μιλάμε για ποδηλάτες ή τριαθλητές, υπάρχει και ο φόβος του δυστυχήματος με το ποδήλατο, λόγω διάφορων αιτιών (δύσκολη διαδρομή,κλειστές στροφές, drafting, βρεγμένοι δρόμοι κ.α.). Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει σε άλλους τριαθλητές στο κομμάτι της κολύμβησης, αν είναι το αδύνατο τους σημείο.

11) Για κάποιους πηγή άγχους μπορεί να είναι και οι θεατές, κάποιο σημαντικό για τον αθλητή πρόσωπο που ήρθε να τον δεί στον αγώνα του, η ζωντανή κάλυψη του αγώνα από την τηλεόραση κλπ.

Αυτές είναι οι κυριότερες αιτίες. Τι κάνουμε μετά;

Το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα για τους αθλητές και τους προπονητές τους, είναι να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα του άγχους.

Από εδώ και πέρα, ξεκινά το δύσκολο κομμάτι της διαχείρισης του. Το να πείς στον αθλητή «Έλα μωρέ, σιγά, γιατί αγχώνεσαι;» ή απλά «Μην αγχώνεσαι», το πολύ-πολύ, εκτός από άγχος να του προκαλέσεις και νεύρα.

Ο αθλητής ουσιαστικά, πρέπει να μάθει να δέχεται το άγχος, και να το θεωρεί σαν κάτι το φυσιολογικό, κάτι σαν προετοιμασία του σώματος του για τον αγώνα του.

Σε αυτό βασίζεται η πιο πρόσφατη θεωρία για το άγχος πριν τους αγώνες, το μοντέλο του διευκολυντικού-ανασταλτικού άγχους, η οποία διαμορφώθηκε απο τον Jones το 1995. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, δεν έχει σημασία αν ο αθλητής έχει άγχος πριν τον αγώνα ή όχι, αλλά το πως ο αθλητής αντιλαμβάνεται αυτό το άγχος. Αν θεωρεί ότι μπορεί να το ελέγξει, τότε θα έχει θετική απόδοση στον αγώνα του. Θα πρέπει δηλαδή, όπως ανάφερα και πιο πάνω, να διδακτεί ο αθλητής να ερμηνεύει αυτή την αυξημένη διέγερση σαν ένδειξη ετοιμότητας και ικανότητας, όχι σαν ένδειξη φόβου ή αδυναμίας.

Αν συγκεντρωθούμε στην κυριότερη πηγή του προαγωνιστικού άγχους, τον αγώνα δηλαδή και το αποτέλεσμα του, η διόρθωση αρνητικών συμπεριφορών πρέπει να γίνεται πολύ καιρό πριν, κατά τη διάρκεια της προπόνησης.

Κάτι βασικό που πρέπει να γίνει προς αυτή τη κατεύθυνση, είναι να εξαλειφθεί όσο γίνεται η αβεβαιότητα. Κάποιες συμβουλές για να επιτευχθεί αυτό είναι:

1) Ο αθλητής πρέπει να έχει ξεκάθαρους και ρεαλιστικούς στόχους για τον αγώνα του. Οι στόχοι αυτοί, δεν πρέπει απλά να βγαίνουν από το κεφάλι του προπονητή και να είναι στο περίπου, αλλά μέσα από διάφορα προπονητικά τεστ να καθορίζονται βάση των πραγματικών ικανοτήτων του αθλητή.

2) Μέσα από αυτά τα τεστ, θα μπορεί πλέον ο αθλητής να θέτει στόχους οι οποίοι αφορούν τον ίδιο και την καλύτερη δυνατή απόδοση του. Θα είναι δηλαδή στόχοι απόδοσης, όχι στόχοι αποτελέσματος με σκοπό να κερδιθεί κάποιος αντίπαλος ή να καταληφθεί κάποια θέση μεταξύ των πρώτων.

3) Ο αθλητής πρέπει να έχει στο μυαλό του ξεκάθαρη τακτική και πλάνο όσο αφορά τον αγώνα του.

4) Πριν από αγώνες -στόχους, ο αθλητής πρέπει να αγωνιστεί σε αγώνες μικρότερης σημασίας. Απο αυτούς τους αγώνες μπορούν να διεξαχθούν πολλά συμπεράσματα, τόσο από πλευράς απόδοσης όσο και από πλευράς ελέγχου του προαγωνιστικού άγχους. Μετά τον αγώνα, πρέπει να γίνεται αξιολόγηση των πράξεων και των συμπεριφορών που βοήθησαν στην απόδοση, καθώς και αυτών που είχαν αρνητικό αντίκτυπο. Σταδιακά, πρέπει να ενισχυθούν οι όποιες θετικές πράξεις και συμπεριφορές και να μειωθούν όσο γίνεται οι αρνητικές, μέχρι να εξαλειφθούν τελείως.

5) Πρέπει να διδακτούν οι αθλητές να αντιλαμβάνονται θετικά το άγχος τους, κάτι σαν προετοιμασία του σώματος για τον αγώνα.

Πηγή: christostriathlon.wordpress.com